15,ਫ਼ਰਵਰੀ (ਸਾਰਾ ਯਹਾਂ/ਬਿਊਰੋ ਨਿਊਜ਼) ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੂਬੇ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਤਾਪਮਾਨ ਸਿਖਰਾਂ ‘ਤੇ ਹੈ। ਸਾਰੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥਕੰਡੇ ਵਰਤ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੇ ਸਮੀਕਰਣਾਂ ਦੀ ਜਿੰਨੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਡੇਰਿਆਂ ਦਾ ਵੀ ਦਬਦਬਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਵੱਲ ਵੀ ਨਜ਼ਰਾਂ ਟਿਕਾਈ ਬੈਠੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੋਮਵਾਰ ਦੇਰ ਰਾਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਚਰਨਜੀਤ ਚੰਨੀ ਨਕੋਦਰ ਦੇ ਨੂਰਮਾਹਿਲ ਡੇਰੇ ਪਹੁੰਚੇ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਚੰਨੀ ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਡੇਰਾ ਬੱਲਾਂ ‘ਚ ਰਾਤ ਕੱਟਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਏ, ਜਦਕਿ ਸੋਮਵਾਰ ਦੇਰ ਰਾਤ ਚਰਨਜੀਤ ਚੰਨੀ ਨੂਰ ਮਹਿਲ ਸਥਿਤ ਦਿਵਿਆ ਜੋਤੀ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਡੇਰੇ ‘ਚ ਪਹੁੰਚੇ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਡੇਰੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਡੇਰੇ ਦਾ ਨਕੋਦਰ, ਜਲੰਧਰ ਤੇ ਨੂਰ ਮਹਿਲ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਚੰਗਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ।
ਡੇਰਾਵਾਦ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸਤ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਰਮਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਹਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਮੁਖੀ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫਰਲੋ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਫਰਲੋ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਾਲਵਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਾਲਵਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਦਾ ਚੰਗਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜੇਕਰ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਡੇਰਿਆਂ ਦਾ ਦਬਦਬਾ
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 6 ਅਜਿਹੇ ਡੇਰੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਿਆਸੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸਾ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਡੇਰੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ ਡੇਰੇ ਹਨ- ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ, ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ, ਨੂਰਮਹਿਲ ਡੇਰਾ (ਦਿਵਿਆ ਜਯੋਤੀ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਸੰਸਥਾਨ), ਸੰਤ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਮਿਸ਼ਨ, ਨਾਮਧਾਰੀ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇ ਤੇ ਡੇਰਾ ਸੱਚਖੰਡ ਬੱਲਾਂ। ਇਹ ਡੇਰੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹਨ ਤੇ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ 68 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂਕਿ 30-35 ਸੀਟਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਉਮੀਦਵਾਰ ਬਣਾਉਣ ਜਾਂ ਤੋੜਨ ਦੀ ਖੇਡ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 2.98 ਕਰੋੜ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਡੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਕਰੀਬ 53 ਲੱਖ ਵੋਟਰ ਹਨ।
ਕਿਸ ਡੇਰੇ ਦਾ ਕਿੱਥੇ ਤੇ ਕਿੰਨਾ ਅਸਰ
ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ: ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸ਼ਾਹ ਮਸਤਾਨਾ ਨੇ ਸਾਲ 1948 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸਾਲ 1990 ‘ਚ 23 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਨੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੰਭਾਲੀ ਸੀ। ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਨੇ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਡੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਇੱਕ ਆਮ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਤੋਂ ਰੌਕ ਸਟਾਰ ਬਾਬਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਹ ਇਸ ਸਮੇਂ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਸ ਡੇਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ 35-40 ਸੀਟਾਂ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਲਵਾ, ਬਠਿੰਡਾ, ਮਾਨਸਾ, ਸੰਗਰੂਰ, ਪਟਿਆਲਾ, ਬਰਨਾਲਾ ਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ: ਇਸ ਡੇਰੇ ਦਾ 15-20 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਹਨ।
ਸੱਚਖੰਡ ਬੱਲਾਂ: ਦੁਆਬਾ ਖੇਤਰ (ਜਲੰਧਰ, ਕਪੂਰਥਲਾ, ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਡੇਰੇ ਦਾ 8-10 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ।
ਨਿਰੰਕਾਰੀ: ਇਸ ਡੇਰੇ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੇ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹਨ ਤੇ 7-8 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।