ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ 29, ਮਈ(ਸਾਰਾ ਯਹਾਂ/ਬਿਊਰੋ ਰਿਪੋਰਟ): ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਕਮੀ (employment in India) ਆਈ ਹੈ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੇਬਰ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (ILO) ਮੁਤਾਬਕ, 2020 ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ (unemployment rate) 7.11 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਇਹ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪੱਧਰ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦਰ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹੀ। 2009 ਤੱਕ ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ ਸੀ।
ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਲਾਗ ਕਾਰਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। 23 ਮਈ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦਰ 270 ਬੇਸਿਸ ਪੁਆਇੰਟ ਡਿੱਗ ਕੇ 17.41 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪਹੁੰਚੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਖਦਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਯਾਨੀ 27.1 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸ਼ਹਿਰੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ ਡੇਢ ਗੁਣਾ ਵਧੀ ਹੈ।
ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ
ਲੌਕਡਾਊਨ ਕਾਰਨ ਨੌਕਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ। ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਜਗ੍ਹਾ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ ਦੀ ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਮੁੱਚੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ ਵਧੀ ਹੈ। 23 ਮਈ 2021 ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਹੋਏ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਦੌਰਾਨ 14.73 ਫੀਸਦ ਦੇ ਸਰਬੋਤਮ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ, ਜਦੋਂ ਕਿ 4 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਇਹ 8.16 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ 8.58 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 13.52 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 16 ਮਈ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਹੋਏ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਇਹ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵੱਧ ਕੇ 14.34% ਸੀ।
ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਪਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਪਰਵਾਸ
ਕੋਵਿਡ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਤੇ ਦੋਹਰਾ ਅਸਰ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ, ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਕਾਰਨ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਨਿਰਮਾਣ ‘ਤੇ ਪਿਆ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਨਿਰਮਾਣ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਿਹਾ।
ਆਟੋ ਸੈਕਟਰ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦਨ ਪਲਾਂਟ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟੀ ਹੈ।