ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਟੀਕਾਕਰਨ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਟੀਕੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਛੱਡ ਦੇਵੇਗੀ ਜਾਂ ਇਹ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਕਦੇ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਜਿਵੇਂ ਪੋਲੀਓ, ਟੀਬੀ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਜੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਖਤਰਾ ਕਿੰਨਾ ਵੱਡਾ ਹੈ, ਆਓ ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਸਮਝੀਏ।
ਜਦੋਂ ਬਿਮਾਰੀ ਕਿਸੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਕਹਿਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਹੋ ਅਵਸਥਾ ਬਾਅਦ ’ਚ ਐਪੀਡੈਮਿਕ, ਪੈਨਡੈਮਿਕ ਤੇ ਐਂਡੈਮਿਕ ਭਾਵ ਭਿਆਨਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਬਿਮਾਰੀ ਛੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੱਧਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਵੇਂ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਇਨ੍ਹਾਂ 6 ਪੱਧਰਾਂ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਵਧਣ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਪੱਧਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ- ਐਂਡੈਮਿਕ।
ਸਫਦਰਜੰਗ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਮੈਡੀਸਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਜੁਗਲ ਕਿਸ਼ੋਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਜੇ ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੇਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਮਹਾਮਾਰੀ ਨੂੰ ‘ਐਪੀਡੈਮਿਕ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ‘ਪੈਨਡੈਮਿਕ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਵਾਈਨ ਫਲੂ ਵਾਂਗ ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਰੋਗ ਫੈਲਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ‘ਪੈਨਡੈਮਿਕ’ ਅਖਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਮਾਰੀ ਫਿਰ ‘ਐਂਡੈਮਿਕ’ ਹੋ ਕੇ ਲੋਕਲ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੀਬੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗ ਲੱਗਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ‘ਐਂਡੈਮਿਕ’ ਕਿਹਾ ਜਾਦਾ ਹੈ। “
ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (WHO) ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੌਮਿਆ ਸਵਾਮੀਨਾਥਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੋਰੋਨਾ ਐਂਡੈਮਿਕ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਵਾਇਰਸ ਐਂਡੈਮਿਕ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ ਸਿੱਖ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਵਾਇਰਸ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਨੂੰ ਖਤਰਾ ਬਹੁਤ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਤੀਜੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਘੱਟ!
ਜੇਐਨਯੂ ਦੇ ਡਾਟਾ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਪ੍ਰੋ ਸ਼ਬਾਬ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੋਈ ਇਮਾਰਤ ਜਾਂ ਜੰਗਲ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜੇ ਇਹ ਬੇਕਾਬੂ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕਿਤੇ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ‘ਕੰਟਰੋਲਡ ਪੈਨਡੈਮਿਕ’ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸੜ ਸਕਦੀਆਂ ਸਨ ਉਹ ਸੜ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਅੱਗ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਉਸ ਅੱਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾ ਸਕਣ। ਫਿਰ ਇਹ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਅੱਗ ਸਥਾਨਕ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੰਝ ਹੀ ਪੈਨਡੈਮਿਕ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਐਂਡੈਮਿਕ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮਾਹਰਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਜੇ ਇਹ ਸਹੀ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਬੇਕਾਬੂ ਨਹੀਂ ਹੋਏਗਾ। ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲਾ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨੇੜ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ।
ਸਫਦਰਜੰਗ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਮੈਡੀਸਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਜੁਗਲ ਕਿਸ਼ੋਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਤੀਜੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਾਮੂਲੀ ਕੇਸ ਜ਼ਰੂਰ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿਣਗੇ, ਮਾਮੂਲੀ ਤਰੰਗਾਂ ਰਹਿਣਗੀਆਂ; ਵੱਡੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਸਾਡੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਹ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲਾਗ ਪਹਿਲੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਹ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਿੱਖੀ ਲਾਗ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਆਬਾਦੀ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਲਾਗਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਲਾਗ ਲੱਗਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਾਮਾਤਰ ਹੈ।